پایش و پیش بینی روند تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیره مارکوف و مدلساز تغییر کاربری اراضی (مطالعة موردی: دشت برتش دهلران، ایلام)

امروزه مدل­سازی و پیش­بینی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویرماهواره­ای می­تواند ابزار بسیار مفیدی برای تشریح روابط متقابل بین محیط طبیعی و فعالیت­های انسانی، برای کمک به تصمیم­گیری برنامه­ریزان در شرایط پیچیده باشد. روش­های متنوعی برای پیش­بینی تغییرات پوشش و کاربری اراضی وجود دارد که از جمله آنها می­توان به مدل زنجیره­ای مارکوف اشاره کرد. در تحقیق حاضر، تغییرات کاربری اراضی در دشت برتش شهرستان دهلران واقع در استان ایلام به وسعت 135244 هکتار در سه دورة زمانی (1988، 2001 و 2013) تصاویر ماهواره لندست، تهیه نقشه کاربری اراضی در شش کلاس (جنگل کم­تراکم، مرتع متوسط، مرتع فقیر، کشاورزی، رسوبات آبرفتی و اراضی بدون پوشش) با استفاده از طبقه­بندی شبکه عصبی کوهونن و همچنین به کارگیری مدل پیش­بینی مارکوف و رویکرد مدلساز تغییر کاربری اراضی LCM (Land Change Modeler)‌ تغییرات کاربری اراضی برای سال 2030 پیش­بینی شد. نتایج طبقه­بندی نشان­دهنده تخریب و کاهش میزان وسعت اراضی جنگل کم­تراکم و مرتع متوسط و افزایش مساحت سایر کاربری می­باشد. کاهش وسعت پوشش جنگل کم­تراکم و مراتع متوسط و روند افزایشی سایر کاربری­ها بیانگر تخریب کلی در منطقه و جایگزینی کاربری­های ضعیف­تر در منطقه است. در پایان با بکارگیری مدل پیش­بینی مارکوف و رویکرد مدلساز LCM تغییرات کاربری اراضی برای سال 2030 پیش­بینی شد. نتایج حاصل از ماتریس پیش­بینی تغییرات بر مبنای نقشه­های سال­های 2001 و 2013 نشان داد که احتمال می­رود در فاصلة زمانی 2030-2013، 45% جنگل کم­تراکم، 71% مرتع متوسط، 96% مرتع فقیر، 81% کشاورزی، 93% رسوبات آبرفتی و 100% اراضی بدون پوشش بدون تغییر باقی بمانند، که اراضی بدون پوشش دارای بالاترین پایداری و از طرف دیگر جنگل کم­تراکم کمترین پایداری را خواهند داشت.